اگر بخواهید در مورد ارتودنسی بیشتر بدانید باید ابتدا از ریشه شناسی کلمه آن شروع کنیم که ارتودنسی یکی از شاخه های دندانپزشکی است و از دو کلمه «ارتو» به معنای «راست» و «درست» و «دنس» به معنای «دندان» ترکیب شده است.ارتودنسی به اصلاح نامنظم بودن دندان ها و نامتقارن بودن فک ها می پردازد و در رفع مشکلاتی مانند بلعیدن غذا، تکلم، تنفس دهانی و سردرد نیز می تواند موثر واقع شود.می توان گفت پروسه های درمانی در این روش بیشتر جنبه زیبایی دارد اما هدف آن بهبود عملکرد دهان و فک است.
دسترسی سریع:
Toggleارتودنسی انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
در ارتودنسی ثابت اجزای کوچکی چون براکت ها بر روی دندان چسبانده می شوند که با کمک کش ها و سیم های مخصوصی باعث حرکت دادن دندان ها می شود، در این روش علاوه بر حرکت دندان ها ریشه ها را نیز حرکت می دهد؛ درنتیجه ارتودنتیست می تواند کنترل بیشتری بر روی دندان ها داشته باشد. برای چک و منظم کردن براکت ها باید به طور منظم و ماهانه نزد ارتودنتیست خود بروید که پروسه درمانی می تواند چند ماه یا چند سال باشد.
قابلیت اصلی ارتودنسی متحرک، برداشتن و گذاشتن آن است که باید الاینرها حدود 20 الی 22 ساعت برای درمان داخل دهان قرار بگیرند، بیمار می تواند در هنگام غذاخوردن، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن آن را از دهان خارج کند اما نتیجه دادن این نوع درمان به میزان همکاری بیمار وابسته است.الاینرها هر دو هفته یکبار باید تعویض شود و یک قالب جدید در هر جلسه باید ساخته شود که باعث گران بودن آن شده است. این نوع ارتودنسی به دلیل اینکه قابل رویت نمی باشد در دسته «ارتودنسی نامرئی» نیز جای می گیرد.
در کشور ما جلو بودن فک بالا و بینی بسیار شایع است پس در این مواقع بهتر است، پروسه درمانی در سنین کودکی حدود 10 سالگی انجام شود.
این شیوه به میزان ناهنجاری دهان و فک و سن بیمار بستگی دارد در حالت طبیعی افراد برای درمان می توانند در حدود 12 الی 18 ماه به نتیجه مورد نظر خود برسند، اما اگر میزان ناهنجاری های دهان و فک شدید باشد بین 18 تا 24 ماه می تواند طول بکشد اگر مشکلات استخوانی نیز وجود داشته باشد باید حدود 6 تا 12 ماه نیز به مدت زمان ذکر شده اضافه کرد.
دستگاه های ارتودنسی به صورت ثابت و متحرک وجود دارند که در ارتودنسی متحرک بیمار می تواند آن را از دهان خارج کند اما در ارتودنسی ثابت این امکان وجود ندارد پس ارتودنسی متحرک به همکاری بیمار بستگی دارد اگر بیمار بعد از در آوردن بریس ها از دهان، فراموش کند آن را بر دهانش بگذارد یا آن را گم کند پروسه درمانی می تواند طولانی تر نیز شود.
در هنگام نصب دستگاه ها بر روی دهان ارتودنتیست می تواند با کمک داروهای بی حسی میزان درد را برای بیمار به صفر برساند اما چند ساعت بعد از نصب امکان درد به صورت خفیف وجود دارد که با استفاده از مسکن می توان درد را کاهش داد.
رژیم غذایی در حین ارتودنسی دندان بدین صورت است که در روزهای آغازین بیمار باید از غذاهای نرم و آبکی استفاده کند، پس از چند روز باید از جویدن مواد غذایی سفت و چسبنده به منظور جلوگیری از آسیب به براکت ها خودداری کند، باید مواد غذایی را خرد کند و با دندان های عقب خود بجود، رعایت بهداشت دهان و دندان نیز با نظارت بیشتری باید صورت بگیرد.
متخصص ارتودنسی برای درمان این نوع لبخند که «gummy smile» خوانده می شود می تواند از دستگاه های ارتودنسی، لیزر و بوتاکس لثه استفاده کند که گاهی استفاده از هر سه روش برای درمان ضروری می باشد.
مشکلات دهان و فک در حدود 7 سالگی که بیشتر دندان های دائمی جلویی در آمده اند خود را نشان می دهند البته امکان تشخیص در سنین پایین تر نیز وجود دارد. در سنین 12 الی 15 سالگی می توان تغییرات استخوانی برای بزرگ کردن فک را بهتر انجام داد اما به طور کلی بهترین سن برای درمان با ارتودنسی ثابت 12 سالگی است.
زیرا به دلیل وجود براکت و سیم ها امکان گیرکردن غذا بیشتر از قبل است همچنین امکان تمیز کردن دندان ها کمی مشکل است به همین دلیل بیمار می تواند از وسایل کمکی ارتودنسی برای تمیز کردن دندان هایش استفاده کند که بهتر است از دهان شویه نیز استفاده شود.
در بیشتر موارد نیازی به کشیدن دندان برای ارتودنسی نیست اما اگر بیمار دچار جلوزدگی یا نامرتبی دندان ها باشد پزشک در صورت صلاحیت نظر خود ممکن است بعضی دندان ها را بکشد یا از سایر روش های درمانی برای ایجاد فضای کافی در فک استفاده خواهد کرد.
ارتودنسی دندان برای درمان مشکلاتی مانند کج بودن دندان به کار می رود که این عارضه می تواند باعث پوسیدگی دندان ها یا بیماری لثه شود، پس با ارتودنسی می توان از این مشکلات پیشگیری کرد. و اگر زیر نظر یک ارتودنتیست حاذق و ماهر انجام شود نمی تواند هیچگونه عارضه ای به همراه داشته باشد.
پدر و مادر باید تا حد لزوم از مکیدن پستانک و شیشه توسط کودکانشان جلوگیری کنند، در مراقبت دندان های شیری باید مراقبت کافی داشته باشند زیرا در رشد دندان های دائمی نقش موثری دارند؛ تا حد ممکن نیز مصرف شیرینی و شکلات را برای کودکانشان محدود کنند.
برای انجام ارتودنسی در بزرگسالی، هیچگونه محدودیت سنی وجود ندارد ولی از دهه سوم به بعد به دلیل محکم شدن استخوان ها امکان جا به جایی دندان ها کمی مشکل تر و زمان بر خواهد بود.
برای خواندن مطالب مفید سلامتی و زیبایی در مجله سلامتی بیمارستان با ماه همراه باشید.