بی اختیاری ادرار چیست؟ ۵ روش موثر در درمان آن

از دست دادن کنترل مثانه و بی اختیاری در ادرار یکی از مشکلات افزایش سن در مردان و زنان است، البته این عارضه در زنان بیشتر از مردان دیده می شود. در بی اختیاری ادرار، فرد تجربه نشت ادرار را دارد، اما دلیل این مشکل چیست؟ با چه علائمی همراه است و چگونه درمان می شود؟ برای آشنا با بی اختیاری ادراری و یافتن جواب سوالات مربوط به آن، خواندن این مقاله بیمارستان را به شما توصیه می کنیم.

بی اختیاری ادرار چیست؟

عدم توانایی کنترل مثانه در خروج ادرار و نشت آن به صورت بسیار اندک را بی اختیاری در ادرار می گویند. این بیماری انواع مختلفی دارد که با توجه به شرایط موجود می تواند موقتی یا دائمی باشند.

نشت ادرار اگر به دلیل مصرف برخی از نوشیدنی ها، غذاها، داروها یا وجود بیماری مانند عفونت ادراری و یا یبوست باشد، موقتی است. اما اگر به دلیل افزایش سن و یائسگی بروز کند، دائمی است.

انواع بی اختیاری ادراری

این بیماری به چند دسته تقسیم می شود:

• بی اختیاری استرسی: در این نوع مشکل به دلیل فشار بر روی مثانه در هنگام فعالیت های مانند سرفه کردن، عطسه کردن، دویدن و بلند کردن اجسام سنگین
  • رخ می دهد.
• بی اختیاری ادراری فوری: در این نوع بی اختیاری، فرد به صورت ناگهانی و شدید نیاز به دفع ادرار دارد و در صورت نرسیدن به توالت، دچار نشتی ادرار می شود.
• بی اختیاری سرریز: فرد نمی تواند به طور کامل ادرار خود را تخلیه کند و در بیشتر مواقع نیاز به دفع ادرار دارد.
• بی اختیاری ترکیبی: ابتلا به چند نوع بی اختیاری را بی اختیاری ترکیبی می گویند.

علت بی اختیاری ادرار چیست؟

دفع ادرار یک عمل ارادی است و فرد در هنگام پر شدن مثانه برای دفع ادرار اقدام می کند. عضلات اسفنکتر در مثانه با محکم باز و بسته شدن در اطراف دهانه مثانه مانع از برگشت ادرار به کلیه و خروج آن از مثانه می شوند. زمانی که مثانه پر می شود، اعصاب مثانه به فرد هشدار نیاز به دفع ادرار را می دهند.

اگر در عملکرد عضلات اسفنکتر اختلال ایجاد شود و قدرت خود را از دست بدهند و ضعیف شوند، منجر به نشت ادرار خواهد و فرد توانایی کنترل آن را از دست می دهد.

علائم بی اختیاری ادرار

این مشکل با علائم زیر همراه است:

• نشت ادرار در هنگام فعالیت های مانند خندیدن، دویدن، بلند کردن اجسام سنگین
• احساس ناگهانی و فوری به دفع که قابل کنترل نیست.
• تکرر ادرار
• عدم تخلیه مثانه
• جریان ضعیف ادرار

عوامل موثر بر افزایش خطر ابتلا به بی اختیاری ادرار کدامند؟

موارد زیر در بروز بی اختیاری در ادرار نقش دارند:

• ابتلا به بیماری های مانند پروستات در مردان
• زایمان های متعدد در خانم ها
• افزایش سن و یائسگی
• مصرف نوشیدنی ها وغذاهای که سبب تحریک عضلات اسفنکتر می شوند.
• مصرف برخی از داروها
• افزایش وزن
• بیماری های مانند یبوست، دیابت، عفونت مجاری ادرای، تومور مغزی و …

روش های تشخیص بی اختیاری ادراری کدامند؟

هنگام مشاهده علائم نشت ادرار باید برای تشخیص نهایی و رفع آن به متخصص اورولوژی مراجعه کرد، اورولوژیست این مشکل را با روش های زیر تشخیص می دهد:

• متخصص از بیمار می خواهد میزان مایعات مصرفی، نوع مایعات، فعالیت های مثانه مانند تعداد دفعات دفع ادرار، میزان ادرار دفع شده، تعداد دفعات نشت ادرار در طول، تعداد دفعاتی که نیاز فوری به دفع ادرار را دارد، ثبت کند.
• معاینه فیزیکی مجاری ادراری، سیستم دفع و عضلات کف لگن در تشخیص موثر است.
• آزمایش نواری و نمونه ادرار برای بررسی وجود باکتری و عفونت در ادرار نیز برای تشخیص این مشکل گرفته می شود.
•  آزمایش باقی ماندن ادرار در مثانه بعد از تخلیه برای افرادی که بی اختیاری سرریز دارند، میزان ادرار باقی مانده را مشخص می کند.
• سیستوسکوپی، سونوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی نیز در تشخیص موثر هستند.

درمان بی اختیاری ادرار

برای درمان این مشکل و خلاص شدن از شر نشت ادرار می توان از موارد زیر استفاده کرد:

تمرین کردن

• تمرینات ورزشی عضلات کف لگن به تقویت عضلات و انقباض آن ها کمک می کند، منقبض کردن و نگه داشتن عضلات گف لگن به مدت چند ثانیه و استراحت دادن به آن ها و انجام دوباره این حرکت، نوعی تمرین برای کنترل دفع ادرار و افزایش قدرت عضلات مرتبط با خروج ادرار است.
• می توان با تعین کردن یک فاصله زمانی مثلا هر سه تا چهار ساعت یکبار برای دفع ادرار اقدام کرد. با این فواصل زمانی تعیین شده به مثانه فشار وارد نمی شود و بی اختیاری ادرار برطرف خواهد شد.
• به تاخیر انداختن دفع ادرار در زمان احساس نیاز به دفع به مدت ده دقیقه، تمرین خوبی برای طولانی شدن فاصله زمانی بین دفعات دستشویی رفتن و عادت دادن مثانه به تاخیر در دفع ادرار باشد.
• بهتر است بعد از دفع ادرار، بعد از چند دقیقه جهت تخلیه کامل مثانه و جلوگیری از باقی ماندن ادرار در آن، برای دفع مجدد ادرار اقدام کرد.

تحریک عضلات کف لگن

اورولوژیست با وارد کردن الکترودهای به صورت موقت به داخل رکتوم یا واژن می توان این مشکل را حل کند. این الکترودها باعث تحریک عضلات کف لگن می شوند که  در درمان بی اختیاری در ادراری نقش دارد.

با استفاده از دستگاه در خانم ها

با قرار دادن تامپون یا حلقه سفت در واژن می توان از خروج ادرار و نشت آن پیشگیری کرد.

تزریق بوتاکس

این روش موقتی است، اما با تزریق بوتاکس به مثانه می توان عصب های مثانه کنترل کرد و از ارسال پیام دفع غیر ارادی ادرار جلوگیری و آن ها مسدود کرد. بوتاکس بیشتر برای درمان مثانه بیش فعال مناسب است.

انواع جراحی

بی اختیاری با جراحی های مانند اسلینگ، تعلیق گردن مثانه، جراحی افتادگی مثانه و عضله ادراری مصنوعی درمان می شود.

بیشتر بخوانید 👈 جراحی پروستات

جمع بندی

عدم توانایی کنترل مثانه در خروج ادرار مشکلی است مربوط به ضعیف و سست شدن عضلات اسفنکتر مثانه، عوامل مختلفی در بروز این عارضه و افزایش خطر ابتلا به آن وجود دارند.

با تشخیص درست بی اختیاری توسط متخصص اورولوژی و درمان آن می توان از شر نشت غیر ارادی ادرار جلوگیری کرد.