دیسک کمر waist disk نوعی عارضه دردناک است که عموما در افراد میانسال که فعالیتهای بدنی شدیدی انجام میدهند خود را نشان میدهد. اگر تشخیص دیسک کمر در مراحل ابتدایی به درستی صورت بگیرد، با کمک روشهای غیر تهاجمی میتوان آن را درمان کرد. اما فروکش کردن علائم پیشرفته آن عموما با درمان جراحی امکان پذیر خواهد بود.
دسترسی سریع:
Toggleاما دیسک کمر چیست و چرا منتهی به درد و جراحی تهاجمی میشود؟ برای درک بهتر این عارضه لازم است بدانید که ستون فقرات انسان از مهرههایی تشکیل شده است که این مهرهها وظیفه در برگرفتن و محافظت از نخاع و ریشههای عصبی را بر عهده دارند. این استخوانها که اصطلاحا به آنها مهره گفته میشود به وسیله صفحات یا دیسکهای بین مهرهای از یکدیگر جدا میشوند. این دیسکهای بین مهرهای از ژلهای نرمی تشکیل شدهاند که توسط حلقههای مستحکمتر غضروفی احاطه میشوند.
عدهای که با دردهای مزمن در ناحیه کمر یا کشاله ران مواجه میشوند به دلیل عدم اطلاعات کافی، حین مراجعه به پزشک عنوان میکنند که دچار دیسک کمر شدهاند! در حالی که دیسک کمر در حالت طبیعی در ستون فقرات تمامی افراد وجود داشته و این فتق یا بیرون زدگی این دیسکها است که منجر به ایجاد درد میشود. این مشکل زمانی رخ میدهد که ژلهای نرم یا نوکلئوس پولپوزوس دچار برآمدگی شده و وارد کانال نخاعی میشوند. این برآمدگی دچار فشرده شدن ریشههای عصبی و ایجاد درد میشود. بنابراین در پاسخ به سوال افرادی که میپرسند دیسک کمر کجاست باید گفت به عارضه دیسک پاره شده یا برآمده در ناحیه ستون فقرات، در اصطلاع عامیانه “دیسک کمر” گفته میشود.
طبق تحقیقات پزشکی اغلب افراد کهنسال به دلیل افزایش سن دچار فتق دیسک کمر میشوند. بنابراین یکی از اصلیترین علل ابتلا به بیرون زدگی دیسک را میتوان افزایش سن دانست. اما بیرون زدگی آن مختص به کهنسالی و پیری نیست؛ چراکه این مشکل حتی در جوانترها نیز دیده میشود. بنابراین از دیگر علل بروز فتق دیسک میتوان به عادتهای مخرب یا انجام فعالیتهای سنگین برای یک بازه زمانی طولانی اشاره کرد. در ادامه مهمترین دلایل ابتلا به دیسکهای کمر را بررسی خواهیم کرد.
به عنوان یکی از بزرگترین علل فتق دیسک کمر میتوان به فرسایش دیسکها در طی گذر عمر اشاره کرد. دیسکهای بین مهرهای نوعی مایع انعطاف پذیر در خود دارند که باعث میشوند دیسکها مانند نوعی ضربه گیر عمل کنند و انعطاف پذیری ستون فقرات را افزایش دهند. با افزایش سن دیسکها بخشی از این مایع را از دست میدهند. از دست دادن مایع دیسک کمر به معنای کاهش انعطاف پذیری آنها است.
زمانی که دیسکهای میان مهرههای ستون فقرات دیگر انعطاف پذیری خوبی ندارند، ممکن است دچار ترک یا پارگیهای ریز شوند. در نتیجه ژلهایی که درون دیسکهای کمر وجود دارند میتوانند از طریق این شکاف یا پارگیها، با فشار زیاد خارج شده و به ریشههای عصبی و نخاع فشار وارد کنند.
از دیگر دلایلی که میتواند منجر به بیرون زدگی دیسک شود، عادتهای غلط حین بلند کردن اجسام سنگین است که به مهرهها و دیسکهای میان آنها فشار وارد میکند. اگر شغلی دارید که به واسطه آن فعالیتهای سنگینی را به صورت روزانه انجام میدهید، باید نسبت به بیرون زدگی صفحات میان مهرهای توجه بیشتری داشته باشید.
آیا میدانستید حتی یک عطسه ناگهانی و شدید نیز میتواند موجب بیرون زدگی دیسکهای کمر شود؟! در ورزشکارانی که وزنههای سنگینی بلند کرده یا حرکتهای شدید و ناگهانی دارند احتمال ابتلا به دیسک کمر براساس کشیدگی یا آسیب دیدگی بسیار بالا است. از همینرو پزشکان توصیه میکنند حتی از چرخشهای ناگهانی که ممکن است به پایین کمر فشار وارد کنند پرهیز کنید.
علاوه بر 3 مورد فوق که جزو مهمترین عوامل ابتلا به بیرون زدگی دیسک به شمار میروند، موارد دیگری نیز هستند که میتوانند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم بر روی آسیب دیدگی دیسک اثر بگذارند. چاقی و اضافه وزن یا بارداری به دلیل فشاری که بر روی قسمت تحتانی کمر به هنگام راه رفتن یا برخواستن وارد میکند، خود میتواند یکی از دلایل فتق دیسک باشد. در واقع می توان گفت که دیسک کمر یک از بیماری های مرتبط با چاقی محسوب می شود. استعمال دخانیات نیز تاثیرات مخربی بر روی میزان انعطاف پذیری دیسکهای بین مهرهای میگذارد.
سایر مقالات 👈 مهمترین خطرات و اثرات چاقی بر کمر درد
دیسک کمر را براساس علائمی که دارد میتوان به دو دسته خفیف و پیشرفته تقسیم بندی کرد. علائم نوع خفیف با علائم نوع پیشرفته تفاوتهایی با یکدیگر دارند.
یکی از انواع دیسک کمر، دیسکهای خفیف هستند که خود دیسک سالم است. در دیسکهای خفیف تنها یک ترک جزئی بر روی قسمت سخت و عضروفی دیده میشود. پزشک برای درمان نوع خفیف فیزیوتراپی توصیه میکند. برای کنترل و کاهش درد نیز داروهای ضدالتهاب تجویز خواهد شد.
شایعترین علامت دیسکهای بیرون زده کمر، احساس درد در ناحیه کمر است. با کمی شدیدتر شدن این دیسک، درد از کمر به اندامهای تحتانی نیز میرسد که آن را درد سیاتیک مینامند. درد سیاتیک عموما از داخل کمر به پشت پاسن، پشت ران و در نهایت به پشت ساق پا میرسد. علائم و درد ناشی از دیسکهای خفیف عموما موقتی بوده و دائمی نیستند. به این صورت که فرد مدتی احساس درد کرده و برای مدتی بهبود مییابد.
به مرحلهای که بیرون زدگی دیسک مشاهده میشود، دیسک پیشرفته گفته میشود. در این مرحله یک پارگی در دیواره بیرونی دیسک ایجاد شده و سپس مواد داخلی دیسک (مواد نرم و ژلهای مانند) به بیرون نشت میکنند. دیسکهای کمر پیشرفته در اغلب مواقع با دردهای شدیدی در ناحیه کمر و حتی کشاله ران همراه میشوند که باید تحت جراحی قرار بگیرند.
زمانی که بیرون زدگی دیسک شدیدتر باشد، علائم نیز به صورت حادتری بروز میکنند. برخلاف دیسکهای خفیف که درد دائمی ندارند، فردی که دچار دیسک پیشرفته شده است دردهای شدید و غیر قابل تحملی را تجربه میکند. احساس ضعف در یک یا هر دو پا، پارستزیا که اصطلاحا به آن بیحسی یا مور مور شدن پا گفته میشود و از دست دادن کنترل مثانه و روده از علائم شدید کیستهای پیشرفته به شمار میروند.
برای تشخیص بیرون زدگی دیسک راههای مختلفی وجود دارد. ابتدا معاینه فیزیکی از سوی متخصص صورت میگیرد. در این معاینه با آزمایش بالا نگه داشتن پا، ضعف، کاهش احساس یا کاهش رفلکسهای تاندون مشخص میشود. MRI، سی تی اسکن، عکس برداری با کمک اشعه ایکس و میلوگرام از دیگر راههایی هستند که میتوانند به تشخیص و درمان دیسک کمر کمک کنند.
سوالی که بسیاری از مبتلایان میپرسند این است که آیا دیسک کمر درمان قطعی دارد؟ در پاسخ به این سوال باید اینگونه عنوان کرد روشهای درمانی این بیماری، روشهایی نسبی هستند. درمان اولیه دیسک شامل استراحت، تغییر سبک زدگی، ماساژ درمانی، مصرف داروهای ضدالتهاب و تمرینات فیزیوتراپی است. در مراحل پیشرفتهتر، عمل جراحی ستون فقرات صورت میگیرد. جراحی دیسک کمر را میتوان به دو دسته جراحی باز و جراحی بسته تقسیم بندی کرد. انواع جراحی بسته عبارتنداز:
برای خواندن مطالب مفید سلامتی و زیبایی در مجله سلامتی بیمارستان با ماه همراه باشید.