فتق یا هرنی چیست؟| انواع فتق، علت ایجاد، علائم و روش های درمان و پیشگیری از آن

فتق یا هرنی یک بیماری شایع پزشکی است و زمانی رخ می دهد که یک عضو یا بافت از طریق یک نقطه ضعیف در عضلات اطراف یا بافت همبند بیرون بزند. در این مقاله به جزئیات این بیماری از جمله تعریف، علت ایجاد، علائم، عوارض جانبی، روش های درمان و پیشگیری از  آن می پردازیم.

فتق یا هرنی چیست؟

هرنی وضعیتی است که با بیرون زدگی یک عضو یا بافت چربی از طریق یک ناحیه ضعیف در عضله یا بافت همبند مشخص می شود. این عارضه ممکن است در قسمت های مختلف بدن مانند شکم، کشاله ران یا دیافراگم رخ دهد. شناخت انواع مختلف هرنی و محل آن ها، علت ایجاد و علائم آن ها برای تشخیص و درمان مناسب بسیار مهم است.

علت شایع فتق چیست؟

هرنی در اثر ترکیبی از عوامل از جمله ضعف مادرزادی در دیواره شکم، افزایش فشار در شکم یا کشیدگی عضلات ایجاد شود. برخی از علل شایع فتق عبارتند از:

• بلند کردن اجسام سنگین
• چاقی
• سرفه یا عطسه مزمن
• بارداری و برش های جراحی قبلی

 شناسایی علت زمینه ای برای مدیریت موثر و پیشگیری از ایجاد توده و بیرون زدگی آن ضروری است.

علائم فتق کدامند؟

علائم این بیماری بسته به محل آن و شدت آن متفاوت هستند. علائم شایع آن عبارتند از:

• برآمدگی یا توده قابل مشاهده در ناحیه آسیب دیده
• درد یا ناراحتی در حین فعالیت بدنی
• احساس درد یا سوزش
• احساس فشار یا سنگینی

انواع فتق

توده های ایجاد شده در اطراف بافت همبند با عضلات انواع مختلفی دارند که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم:

هرنی مغبنی

این نوع هرنی شایع ترین نوع است که در ناحیه کشاله ران ایجاد می شود و در مردان به دلیل ضعف طبیعی در کانال مغبنی شیوع بیشتری دارد. فتق مغبنی بسته به محل بیرون زدگی می تواند مستقیم یا غیر مستقیم باشد.

فمورال

 توده فمورال در زنان شایع تر است و در قسمت بالای ران، درست زیر چین کشاله ران ایجاد می شود و معمولاً از طریق کانال فمورال که فضای کوچکی در نزدیکی شریان فمورال است، بیرون می‌زنند.

فتق هیاتال

هیاتال زمانی رخ می دهد که بخشی از معده از طریق دیافراگم به داخل حفره قفسه سینه بیرون بزند. این نوع فتق اغلب با بیماری ریفلاکس معده به مری GERD  همراه است و می تواند علائمی مانند سوزش سر دل و مشکل در بلع را ایجاد کند.

فتق نافی

هرنی های ناف در نوزادان متداول است و هنگامی اتفاق می افتد که روده ها از طریق یک نقطه ضعیف در دیواره شکم در نزدیکی ناف شکم بیرون می روند.

توده های برشی

این مشکل می تواند به عنوان عارضه جراحی شکم ایجاد شود و هنگامی رخ می دهند که بافت های اطراف یک برش جراحی ضعیف یا جدا شوند و به اندام ها یا بافت ها اجازه می دهد تا بیرون بیایند.

عوارض جانبی هرنی

فتق در صورت عدم درمان، می تواند منجر به عوارضی شود که نیاز به درمان اورژانسی داشته باشند. این عوارض جانبی شامل موارد زیر هستند:

• جریان خون به بافت یا توده ایجاد شده، قطع می شود که آسیب بافتی یا حتی نارسایی اندام را به دنبال دارد.
• هرنی زمانی که به دام می افتد و نمی تواند به جای خود بازگردد.

روش های درمان فتق

درمان هرنی و توده برآمده با جراحی امکان پذیر است، هر چند روش درمان این بیماری بسته به نوع و شدت توده متفاوت است. تکنیک های رایج جراحی شامل عمل باز و لاپاراسکوپی است.

در برخی موارد، مراقبت و نظارت توده ایجاد شده برای موارد کوچک یا بدون علامت بهترین نتیجه است. برای انتخاب مناسب ترین گزینه درمانی مشورت با یک متخصص الزامی است.

راه های پیشگیری از فتق

همیشه نمی توان از هرنی پیشگیری کرد، اما برخی از اصلاحات سبک زندگی می تواند  خطر بروز این عارضه کاهش دهد. این تغییرات و اصلاحات شامل موارد زیر هستند:

• حفظ وزن سالم
• پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین
• تمرین برای داشتن تناسب اندام خوب
• درمان بیماری‌های زمینه‌ای
• درک تکنیک های صحیح بلند کردن و استفاده از کمربندهای نگهدارنده در صورت لزوم برای پیشگیری از هرنی

جمع بندی فتق یا هرنی چیست؟

• همانطور که گفتیم فتق یک بیماری شایع پزشکی است که نیاز به تشخیص به موقع و درمان مناسب دارد. این بیماری به دلیل چاقی، بلند کردن اجسام سنگین، بارداری یا سرفه های مزمن ایجاد می شود.
• هرنی شامل علائمی مانند وجود توده و برآمدگی در بافت ضعیف شده، احساس درد و فشار و سنگینی در محل برآمدگی است.
• برای درمان قطعی فتق به پزشک مراجعه کنید تا گزینه های درمانی مناسب را برای برطرف کردن این عارضه با توجه یه شرایط شما انتخاب کند.
• رعایت اقدامات مانند حفظ وزن سالم، پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین و … می توانید به راحتی از بروز توده و هرنی پیشگیری کنید.

سوالات متداول

منبع: سایت دکتر صادق زاده – متخصص اورولوژی