BMI چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

شاید شما نیز به کلمه ” بی ام آی” برخورده باشید. BMI به معنای شاخص حجم یا توده بدنی (body mass index=bmi)است و یک معیاری برای اندازه‌گیری تناسب قد و وزن محسوب می‌شود و توسط آن مقدار اضافه‌وزن یا کمبود آن محاسبه می‌شود. BMI به‌ نوعی یک شاخص غربالگری است که نشان می‌دهد آیا یک فرد دارای کمبود وزن، وزن سالم یا اضافه‌وزن و چاقی است یا خیر. اگر BMI افراد خارج از محدوده سالم باشد، ممکن است سلامتی فرد به خطر بیفتد. اضافه‌وزن می‌تواند منجر به انواع بیماری ها مانند دیابت نوع 2 ، فشارخون بالا و مشکلات قلبی عروقی شود. وزن بسیار کم نیز می‌تواند خطر سوءتغذیه، پوکی‌استخوان و کم‌خونی را افزایش دهد. نکته مهم این است که بی ام آی، چربی بدن را مستقیماً اندازه‌گیری نمی‌کند. این معیار استاندارد می‌تواند به پزشکان در شناسایی مشکلات احتمالی کمک کند.

نحوه محاسبه BMI

محاسبه BMI شامل اندازه گیری قد و وزن بدن افراد است:

متریک

برای محاسبه BMI در واحدهای متریک، می‌توانید از روش زیر استفاده کنید:

 BMI = kg/m2

بنابراین، برای محاسبه BMI یک فرد بزرگسال وزن او را بر حسب کیلوگرم بر مجذور قد او بر متر مربع باید تقسیم شود. از آنجا که اکثر مردم قد را بر حسب سانتی متر اندازه می‌گیرند، باید آن را بر 100 تقسیم کرد تا ارتفاع به متر بدست آید.

ایمپریال

هنگام استفاده از واحدهای ایمپریال، می‌توانید از فرمول زیر استفاده کنید:

 BMI = lbs x 703/in2

به عبارت دیگر وزن شخص را بر حسب پوند در 703 ضرب کنید. سپس بر قد او بر حسب اینچ، مربع (in2) تقسیم کنید.

محدوده BMI

برای اکثر بزرگسالان، BMI ایده‌آل در محدوده 18.5 تا 24.9 است. برای کودکان و جوانان 2 تا 18 سال، در محاسبه BMI سن و جنس و همچنین قد و وزن را در نظر می‌گیرند. اگر BMI شما در محدوده زیر باشد:

•  BMI کمتر از 18.5: نشان می‌دهد که فرد دچار کمبود وزن است، بنابراین شاید لازم باشد روی افزایش وزن برنامه زیری کند. توصیه می‌شود از پزشک یا متخصص تغذیه مشاوره بخواهید.
• بی ام آی بین 18.5 – 24.9 :  نشان می دهد که وزن، متناسب با قد است. با حفظ وزن سالم، خطر ابتلا به مشکلات جدی مرتبط با سلامتی کاهش خواهد یافت.
• بی ام آی 29-29.9 : نشان دهنده کمی اضافه‌وزن است. توصیه می‌شود برای کاهش وزن با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت نمایید.
• BMI بالای 30: نشان می‌دهد که فرد به شدت اضافه‌وزن دارد. در صورت عدم کاهش وزن ممکن است سلامت فرد به خطر بیفتد. توصیه می‌شود برای کاهش وزن حتما با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.

دقت BMI

BMI تغییرات طبیعی در شکل بدن را در نظر می‌گیرد و محدوده وزنی سالم را برای یک قد خاص محاسبه می‌کند. علاوه بر اندازه گیری BMI، پزشکان در زمان ارزیابی وزن سالم عوامل دیگری را نیز در نظر می‌گیرند. ماهیچه بسیار متراکم تر از چربی است، بنابراین افراد عضلانی، مانند بوکسورهای سنگین وزن، مربیان وزنه برداری و ورزشکاران، ممکن است وزنی سالم داشته باشند هرچند BMI آنها در دسته افراد چاق طبقه بندی می‌شود. نژاد افراد همچنین می‌تواند بر روی برخی از شرایط سلامتی وی تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، بزرگسالان با نژاد آسیای جنوبی با BMI 23 ، که معمولاً سالم تلقی می‌شود، بیشتر در معرض برخی مشکلات سلامتی مانند دیابت قرار دارند. زنان باردار نباید از BMI به عنوان معیار استفاده کنند. در صورتی که نگران وزن خود هستید، می‌توانید از متخصصین تغذیه مشاوره بگیرید.

انواع مختلف BMI

همانطور که اشاره کردیم بی ام آی شاخصی مناسب برای تناسب قد و وزن است اما نمی‌تواند اطلاعاتی مانند میزان چربی، استخوان و دیگر بافت ها به ما بدهد. در حقیقت این شاخص نمی‌تواند بین ماهیچه و چربی های بدن تفاوتی ایجاد کند.

BMI  افراد مسن

بدن افراد مسن بیشتر از چربی تشکیل شده است تا عضله، اما با این اوصاف ممکن است در بازه وزن طبیعی قرار بگیرد.

BMI  یک ورزشکار

بی ام آی یک ورزشکار ممکن است در بازه افراد دارای اضافه‌وزن قرار بگیرد، و این در حالی است که این افراد کاملا فیت هستند.

BMI  زنان باردار

بی ام آی در زنان باردار به علت ثابت نبودن وزن دقیق نیست و بی ام آی زنان باردار عموما بالاست.

BMI در کودکان و نوجوانان

در بزرگسالان، ارزش BMI با سن ارتباطی ندارد و برای هر دو جنسیت یکسان است.اندازه گیری BMI در کودکان و نوجوانان کمی متفاوت است. دختران و پسران با سرعت های متفاوتی رشد می‌کنند و مقادیر متفاوتی از چربی بدن در سنین مختلف وجود دارد. به همین دلیل‌، در اندازه گیری BMI در دوران کودکی و نوجوانی سن و جنس را در نظر می گیرند.

پزشکان BMI را برای کودکان و نوجوانان همانند بزرگسالان با اندازه گیری قد و وزن محاسبه می‌کنند. سپس تعداد BMI و سن افراد را در نمودار BMI مخصوص سن برای جنسیت مشخص می کنند. این نشان می دهد که آیا کودک در محدوده سالم قرار دارد یا خیر.

کودکان به علت اینکه در حال رشد ( از جهت قد و وزن) هستند، اینکه BMI  بالایی داشته باشند کاملا طبیعی است. بالا بودن بی ام آی کودکان در حقیقت خبر از عضلانی بودن هیکل کودک می‌دهد نه چربی اضافه.

نحوه استفاده پزشکان از BMI

BMI آنقدر دقیق نیست که بتوان از آن به عنوان یک معیار تشخیصی دقیق استفاده کرد، اما می‌تواند مشکلات احتمالی وزن را در بزرگسالان و کودکان هشدار دهد. اگر فردی دارای BMI بالا یا پایین باشد، پزشک عوامل دیگری را بررسی خواهد کرد:

• اندازه گیری ضخامت پوست، که نشان می‌دهد چه مقدار چربی در بدن فرد وجود دارد
• ارزیابی رژیم غذایی و فعالیت بدنی
• درباره سابقه خانوادگی بیماری قلبی عروقی و سایر مشکلات سلامتی فرد سوالاتی را می‌پرسد.

سپس پزشک یا متخصص تغذیه می‌تواند بر اساس این نتایج رژیم غذایی و ورزش را توصیه کند.

خطرات سلامتی اضافه‌ وزن و چاقی

اضافه‌ وزن بر بدن تاثیرات زیر را دارد:

• اضافه‌ وزن و چاقی باعث می‌شود قلب به سختی کار کند.
• افزایش وزن، فشارخون، کلسترول خون و سطح تری گلیسیرید را افزایش می‌دهد.
• لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) یا سطح کلسترول خوب را کاهش می دهد.
• اضافه‌ وزن و چاقی می‌تواند احتمال ابتلا فرد به دیابت و دیگر مشکلات سلامتی را افزایش دهد.

اضافه‌وزن می‌تواند خطر ابتلا به بیماری های مرتبط با چاقی را افزایش دهد. این بیماری ها عبارتند از:

• فشارخون بالا
• دیس لیپیدمی که شامل افزایش کلسترول بد و کاهش کلسترول خوب می‌باشد.
• دیابت نوع دو
• بیماری عروق کرونر قلب
• سکته
• بیماری کیسه صفرا
• آرتروز
• آپنه خواب و مشکلات تنفسی
• برخی از سرطان ها از جمله سرطان آندومتر، سینه و روده بزرگ

اضافه‌وزن در دوران کودکی یا نوجوانی می‌تواند خطرات بسیاری را برای سلامتی در دوران کودکی و بزرگسالی  فرد ایجاد نماید.کودکان با BMI بالا نیز بیشتر در معرض خطر بیماری های زیر هستند:

• آسم
• عزت نفس پایین و استرس‌های روانی

فواید وزن سالم

حفظ وزن سالم علاوه بر کاهش خطر ابتلا به بیماری ها، مزایای دیگری نیز دارد، این مزایا شامل:

• کاهش درد مفاصل و عضلات
• افزایش انرژی و انجام فعالیت های بیشتر
• تنظیم مایعات بدن و فشارخون
• بهبود سیستم گردش خون
• بهبود الگوهای خواب

سایر معیارهای اندازه گیری بدن سالم

BMI یک شاخص مفید است، اما نمی تواند تشخیص دهد که وزن فرد از ماهیچه یا چربی تشکیل شده است یا خیر. سایر اندازه های بدن شامل نسبت دور کمر به باسن، نسبت دور کمر به قد و بدن است که چربی بدن و توده بدون چربی بدن را اندازه گیری می‌کند. این سیستم های اندازه گیری بیشتر بر میزان چربی فرد و توزیع آن در بدن متمرکز هستند. همراه با BMI ، این شاخص ها می‌تواند به ارزیابی دقیق خطرات سلامتی مرتبط با وزن افراد کمک کند.

برای دانستنی های بیشتر در مجله سلامتی بیمارستان با ما همراه باشید.