درمان خشکی دهان + بررسی علل و نشانه ها

خشکی دهان نشانه‌ای است که به کمبود بزاق دهان اشاره دارد. افرادی به خشکی دهان مبتلا هستند که بزاق کافی برای مرطوب نگه‌داشتن دهان ندارند. همه ما برای مرطوب کردن و تمیز کردن دهان و هضم غذا به بزاق نیاز داریم. بزاق همچنین با کنترل باکتری‌ها و قارچ‌ها در دهان از عفونت جلوگیری می‌کند. وقتی بزاق کافی تولید نمی‌کنید، دهان دچار خشکی می‌شود. خوشبختانه، بسیاری از درمان‌ها می‌توانند به خشکی دهان کمک کند. این مقاله به علل، علائم، تشخیص و درمان خشکی دهان می‌پردازد.

خشکی دهان در افراد مسن شیوع بیشتری دارد و معمولاً یکی از عوارض جانبی داروها است. علائم آن نیز شامل ترک‌خوردگی لب، بوی بد دهان و بزاق چسبناک است. همچنین افرادی که دهان خشک دارند باید از غذاهای تند و نوشیدنی‌های شیرین پرهیز کنند.

چگونه خشکی دهان ایجاد می‌شود؟

متخصصان می‌گویند که خشکی دهان معمولاً به علت عملکرد ناکافی غدد بزاقی ایجاد می‌شود. لذت بردن از غذا برای فرد مبتلا به خشکی دهان دشوار است. خشکی دهان یک مشکل رایج است. همچنین این مشکل می‌تواند عوارض جانبی دارو باشد که ممکن است با نسخه جدید یا تغییر دوز بهبود یابد. همه ما گاهی اوقات دچار خشکی دهان می‌شویم، زمانی که ناراحت، تحت استرس یا به‌شدت ترسیده‌ایم، این اتفاق خواهد افتاد. اما بیماری خشکی دهان کمی متفاوت است زیرا دهان فرد در بیشتر مواقع خشک است.

برخی از بیماران ممکن است فکر کنند خشکی دهان بخشی طبیعی از روند پیری است، اما این‌طور نیست. با این حال بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود. کارشناسان می‌گویند دلیل اصلی این است که افراد مسن در مقایسه با بقیه افراد، داروهای بیشتری مصرف می‌کنند و برخی از این داروها باعث خشکی دهان می‌شود.

خشکی دهان ممکن است علامت یک بیماری سیستمیک جدی مانند لوپوس، پارکینسون، دیابت، یا کم‌کاری تیروئید باشد. بیماری سیستمیک بیماری است که کل بدن را درگیر می‌کند. خشکی دهان یک بیماری نیست، بلکه نشانه بیماری‌های دیگر است.

بیشتر بخوانید 👈 علت تلخی دهان

علت اصلی خشکی دهان

علل احتمالی خشکی عبارت‌اند از:

داروها

بسیاری از داروهای تجویزی و OTC باعث خشکی دهان می‌شوند، از جمله آنتی‌هیستامین‌ها، ضد احتقان‌ها، داروهای فشارخون بالا، داروهای ضد اسهال، شل‌کننده‌های عضلانی، داروهای کنترل ادرار، برخی از داروهای بیماری پارکینسون و همچنین تعدادی از داروهای ضدافسردگی.

سن

خشکی دهان بخشی طبیعی از روند پیری نیست، اما افراد مسن‌تر نسبت به بقیه افراد بیشتر تمایل به مصرف دارو دارند. بسیاری از داروهای مصرف شده توسط سالمندان باعث خشکی دهان می‌شود.

درمان سرطان

رادیوتراپی (پرتودرمانی) در ناحیه سر و گردن می‌تواند به غدد بزاقی آسیب برساند و در نتیجه بزاق کمتری تولید شود. شیمی‌درمانی می‌تواند ماهیت بزاق و همچنین میزان تولید آن را در بدن تغییر دهد.

جراحت یا جراحی

می‌تواند منجر به آسیب عصبی به ناحیه سر و گردن شود و می‌تواند منجر به خشکی دهان شود.

تنباکو

جویدن یا کشیدن تنباکو خطر علائم خشکی دهان را افزایش دهد.

کم‌آبی بدن

که به دلیل کمبود مایعات کافی است.

ورزش یا بازی در گرما

غدد بزاقی ممکن است خشک شوند زیرا مایعات بدن در جای دیگری از بدن متمرکز می‌شوند. اگر ورزش یا بازی برای مدت طولانی ادامه یابد، علائم خشکی دهان بیشتر محتمل است.

برخی از شرایط، بیماری‌ها و عادات سلامتی می‌توانند باعث خشکی دهان شوند، مانند:

• اختلالات اضطرابی
• افسردگی
• HIV/AIDS
• بیماری پارکینسون
• دیابت کنترل نشده
• سندرم شوگرن
• خوابیدن با دهان باز
• خرناس
• سکته مغزی و بیماری آلزایمر، اگرچه اینها بیشتر باعث احساس خشکی دهان می‌شوند حتی زمانی که غدد بزاقی به‌درستی کار می‌کنند.

علائم و نشانه‌های خشکی دهان

علائم و نشانه‌های خشکی دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بوی بد دهان
• کیلیت یا التهاب و شکاف (شکاف یا ترک خوردن) لب‌ها
• ترک‌خوردگی و شکاف مخاط دهان، یا پوشش داخلی گونه‌ها و لب‌ها که در آن پوست در گوشه‌های دهان ممکن است شکافته شود یا زخم شود.
• خشکی در دهان
• دیسژئوزی یا اختلالات چشایی
• عفونت‌های قارچی در دهان، مانند برفک
• گلوسودینیا یا زبان دردناک
• افزایش نیاز به نوشیدن آب، به‌خصوص در شب
• التهاب زبان، زخم‌زبان
• چسبیدن رژ لب به دندان
• بیماری لثه مکرر
• پوسیدگی و پلاک بیشتر دندان
• مشکلات صحبت‌کردن
• مشکلات بلع و جویدن – به‌ویژه غذاهای خشک و خرد شده، مانند کراکر یا غلات
• مشکلات استفاده از پروتز – مشکلات احتباس دندان مصنوعی، زخم‌های دندان مصنوعی و چسبیدن زبان به کام
• سیالادنیت، عفونت غدد بزاقی
• گلودرد
• بزاق چسبنده

جلوگیری از علائم خشکی دهان

راه‌های زیادی برای مرطوب نگه‌داشتن دهان و جلوگیری از علائم خشکی دهان وجود دارد. این راه‌حل‌ها شامل:

• نوشیدن مایعات غیر گازدار و بدون قند.
• آدامس حاوی زایلیتول.
• استفاده از یک جایگزین بزاق کربوکسی متیل سلولز به‌ عنوان دهان‌شویه ممکن است کمک‌کننده باشد.
• اجتناب از دهان‌شویه‌های حاوی الکل و استفاده از دهانشویه مخصوص خشکی دهان
• در هنگام خواب از دندان مصنوعی استفاده نکنید.
• خوردن غذاهایی مانند هویج یا کرفس
• تنفس از طریق بینی، زیرا این کار به‌اندازه تنفس از طریق دهان باعث خشکی دهان نمی‌شود.
• استفاده از یک مرطوب‌کننده برای اضافه‌کردن رطوبت به اتاق‌ خواب که ممکن است به کاهش علائم خشکی دهان که در طول خواب ایجاد می‌شود کمک کند.

افراد باید از مصرف مواد زیر خودداری کنند

بهتر است از جویدن یا کشیدن تنباکو، مصرف غذاها یا نوشیدنی‌های شیرین، غذاها یا نوشیدنی‌های اسیدی، غذاهای خشک، غذاهای ادویه‌دار، نوشیدنی‌های بیش از حد گرم یا سرد خودداری شود. همچنین مصرف الکل را باید به حداقل رساند یا به‌طورکلی از آن اجتناب کرد و کافئین را فقط باید در حد اعتدال مصرف کرد.

خشکی دهان و پوسیدگی دندان

بزاق کارکردهای زیادی دارد. به علت داشتن پروتئین‌های ضدباکتریایی، یکی از اهداف متعدد بزاق کمک به محافظت از دندان‌ها در برابر باکتری‌های مضر و حفظ سلامت دندان‌ها و عاری از پوسیدگی است. خشکی دهان باعث رشد و نمو باکتری‌های ایجادکننده حفره می‌شود. برای جلوگیری از پوسیدگی دندان به دلیل خشکی دهان می‌‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• مکرراً آب بنوشید تا غذای اضافی، زباله‌ها و باکتری‌ها را بشویید.
• برای تقویت تولید بزاق آدامس بدون قند بجوید.
• از یک مرطوب‌کننده برای افزایش سطح رطوبت داخل خانه استفاده کنید.
• چکاپ‌های منظم دندانپزشکی را انجام دهید تا مطمئن شوید که پوسیدگی ندارید.
• اگر پزشک بزاق مصنوعی یا داروهایی برای خشکی دهان تجویز کرد، آنها را طبق دستور مصرف کنید.

درمان خشکی دهان

درمان خشکی دهان به عوامل مختلفی بستگی دارد، مانند اینکه آیا بیمار یک بیماری زمینه‌ای دارد یا از داروهای خاصی استفاده می‌کند که ممکن است باعث خشکی دهان شوند. اگر علت زمینه‌ای پیدا شود، باید اقداماتی برای به‌حداقل‌رساندن اثر آن انجام شود.

داروها: اگر تصور شود که خشکی دهان ناشی از داروی خاصی است، پزشک دوز را تغییر می‌دهد یا داروی دیگری را تجویز می‌کند که کمتر باعث خشکی دهان شود.

تحریک تولید بزاق: ممکن است داروهایی برای تحریک تولید بزاق تجویز شود، مانند پیلوکارپین (Salagen) یا سرویملین (Evoxac)

درمان برای خشکی دهان به طور معمول شامل چهار گزینه است:

• افزایش جریان بزاق
• جایگزینی ترشحات از دست‌رفته
• کنترل پوسیدگی دندان
• اقدامات خاص، مانند درمان عفونت

فرد مبتلا به خشکی دهان باید به بهداشت دهان و دندان توجه ویژه‌ای داشته باشد. این مراقبت‌ها شامل برداشتن پلاک و درمان عفونت لثه، التهاب و پوسیدگی دندان است. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به طور منظم بسیار ضروری است.

تشخیص

پزشک یا دندانپزشک احتمالاً دهان بیمار را معاینه می‌کند و سابقه پزشکی او را بررسی می‌کند. آزمایش خون و اسکن تصویربرداری از غدد بزاقی نیز ممکن است درخواست شود.

• سیالومتری: یک روش ساده است که میزان جریان بزاق را اندازه‌گیری می‌کند. دستگاه‌های جمع‌آوری بر روی مجرای غدد بزاق قرار می‌گیرند و تولید بزاق با اسیدسیتریک تحریک می‌شود.
• سالیوگرافی: یک معاینه رادیوگرافی از غدد بزاقی و مجاری است. ممکن است در شناسایی سنگ‌ها و توده‌های غدد بزاقی مفید باشد.
• بیوپسی: نمونه کوچکی از بافت غدد بزاقی گرفته می‌شود. اغلب در تشخیص سندرم شوگرن استفاده می‌شود. در صورت مشکوک بودن به بدخیمی (سرطان)، پزشک ممکن است بیوپسی را نیز تجویز کند.

بسیاری از پزشکان گزارش داده‌اند که اغلب، حتی وقتی بیمار از خشکی شدید دهان شکایت دارد، مخاط دهان مرطوب به نظر می‌رسد. در موارد دیگر، ممکن است برعکس باشد. مخاط دهان خشک به نظر می‌رسد، اما فرد از علائم خشکی دهان شکایت نمی‌کند.

در مجله سلامتی بیمارستان با ما همراه باشید.