زانو درد علل، علائم و روش‌های درمان آن

شکایت درباره زانو درد بیشتر در میان بزرگسالان رایج است که بیشتر به علت ساییدگی ناشی از فعالیت‌های روزانه مانند راه‌رفتن، خم شدن، ایستادن و غیره همراه است. افرادی که اضافه وزن دارند یا ورزشکارانی که می‌دوند و ورزش‌هایی را انجام می‌دهند که شامل پریدن یا چرخش سریع است بیشتر در معرض درد و مشکلات مربوط به‌ زانو هستند. اما چه درد زانو یک فرد که ناشی از افزایش سن، چاقی یا آسیب باشد، می‌تواند در برخی شرایط آزار دهنده و حتی ناتوان‌ کننده باشد. در ادامه به بررسی علل و علائم زانو درد می‌پردازیم.

آناتومی زانو

مفصل زانو آسیب‌پذیر است و فشار زیادی را که ناشی از فعالیت‌های روزمره مانند بلندکردن، زانو زدن و فعالیت‌های پرفشار مانند دویدن و دیگر فعالیت‌هاست تحمل می‌کند. زانو از قسمت‌های زیر تشکیل می‌شود:

تیبیا یا درشت‌ نی: این استخوان، ساق پا نام داشته و از مچ پا تا زانو ادامه دارد. در قسمت بالای استخوان تیبیا دو غضروف هلالی شکل به نام مینیسک وجود دارد که فشار‌های وارده به‌ زانو را جذب می‌کند و به ثبات زانو کمک خواهد کرد.

کشکک زانو: کشکک زانو یک استخوان مسطح و به شکل مثلث است. این استخوان در زمان حرکت ران پا، روی استخوان ران سر می‌خورد. وظیفه کشکک زانو، کاهش ساییدگی در میان استخوان‌ها و عضلات پا در حالات خمیده و صاف است. کشکک زانو از قسمت اصلی مفصل زانو محافظت می‌کند.

فمور: فمور به استخوان ران گفته می‌شود که بلندترین، بزرگ‌ترین و مستحکم‌ترین استخوان در بدن است. بخش پایینی این استخوان حالتی کروی دارد که به آن کندیل می‌گویند.

نازک‌ نی یا فیبولا:  فیبولا استخوانی بلند و نازک در بخش خارجی ساق پا بوده و در موازات درشت‌ نی قرار دارد.

علائم زانو درد

محل و شدت زانو درد بسته به علت ممکن است متفاوت باشد. علائم و نشانه‌هایی که گاهی اوقات با زانو درد همراه است عبارت‌اند از:

• درد مداوم
• درد شدید و تیر کشیدن هنگام استفاده
• ناراحتی و سوزش
• تورم و سفتی
• قرمزی و گرمی در هنگام لمس
• ضعف یا بی‌ ثباتی
• صداهای ترکیدن یا خرخر کردن
• ناتوانی در صاف کردن کامل زانو
• فرد ممکن است در زمان لمس زانو، تورم و درد مزمن را تجربه کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در این شرایط تماس گرفتن با پزشک ضروری است:

• اگر فرد نتواند وزن خود را روی زانوی خود تحمل کند یا احساس کند که زانویش ناپایدار است.
• اگر زانو فرد تورم مشخص داشته باشد.
• اگر فرد به طور کامل قادر به خم یا صاف کردن زانوی خود نباشد.
• اگر فرد تغییر شکل آشکاری را در پا یا زانوی خود مشاهده می‌کند.
• اگر فرد علائمی مانند تب، قرمزی، درد و تورم در زانوی خود را تجربه می‌کند.
• در شرایطی که فرد در قسمت زانوی خود احساس درد می‌کند، این درد همراه با آسیب است.

علت درد مزمن زانو چیست؟

زانو درد موقت با زانو درد مزمن متفاوت است. بسیاری از افراد در اثر آسیب یا تصادف دچار درد موقت زانو می‌شوند. درد مزمن زانو به‌ندرت بدون درمان از بین می‌رود و همیشه به یک تروما مرتبط نیست. شرایط جسمی یا بیماری می‌تواند باعث زانودرد شود. این عوامل شامل:

• استئوآرتریت: درد، التهاب و تخریب مفاصل ناشی از تحلیل رفتن و زوال مفصل
• تاندونیت: دردی در جلوی زانو که هنگام بالارفتن از پله‌ها، یا بالارفتن از شیب بدتر می‌شود.
• بورسیت: التهاب ناشی از استفاده مکرر یا آسیب‌دیدگی زانو
• کندرومالاسی کشکک: غضروف آسیب‌دیده زیر کاسه زانو
• نقرس: آرتریت ناشی از تجمع اسید اوریک
• کیست بیکر: تجمع مایع سینوویال (مایع روان‌کننده مفصل) در پشت زانو
• آرتریت روماتوئید (RA): یک اختلال التهابی خودایمنی مزمن که باعث تورم دردناک می‌شود و در نهایت می‌تواند باعث تغییر شکل مفصل و فرسایش استخوان شود.
• دررفتگی: دررفتگی کاسه زانو اغلب نتیجه ضربه است.
• پارگی مینیسک: پارگی در یک یا چند غضروف زانو
• پارگی رباط: پارگی یکی از چهار رباط زانو، شایع‌ترین رباط آسیب‌دیده رباط متقاطع قدامی (ACL) است.
• تومورهای استخوانی: استئوسارکوم (دومین سرطان شایع استخوان) که بیشتر در زانو رخ می‌دهد.

عواملی که ممکن است درد مزمن زانو را بدتر کنند

• صدمات وارده به ساختار زانو می‌تواند باعث خونریزی و تورم شود و در صورت عدم درمان مناسب می‌تواند در طول زمان یک مشکل مزمن ایجاد کند.
• رگ‌ به‌ رگ شدن و کشیدگی
• خم و راست شدن بیش از حد زانو
• عفونت
• وضعیت و فرم بد هنگام انجام فعالیت بدنی
• گرم نکردن یا سرد نکردن قبل یا بعد از فعالیت بدنی
• کشش نامناسب عضلات

چه کسانی در معرض خطر زانو درد مزمن هستند؟

افرادی که اضافه‌وزن دارند یا چاق هستند بیشتر در معرض خطر مشکلات زانو هستند. به عبارتی می توان گفت زانو درد یکی از مشکلات مرتبط با چاقی محسوب می شود. به‌ازای هر 0.4 کیلوگرم اضافه وزن فرد باید 1.81 کیلوگرم  فشار اضافی را در زمان راه‌رفتن، دویدن یا بالا رفتن از پله ها جذب کند. به همین دلیل کاهش وزن می تواند تا حد بسیار زیادی مشکلات مربوط به زانو را کم کند. عوامل دیگری که خطر زانودرد مزمن را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• سن
• صدمات یا ترومای قبلی
• فعالیت ورزشی یا ورزش بدنی

تشخیص درد مزمن زانو

درد مزمن زانو نیاز به آزمایش‌های تشخیصی متفاوتی دارد. این آزمایشات شامل آزمایش خون، معاینه فیزیکی، اشعه ایکس، سی‌ تی‌ اسکن یا ام‌ آر آی و سایر آزمایشات تصویربرداری است. فرد باید انواع مختلفی آزمایش انجام دهد تا پزشک دقیقاً مشخص کند که چه چیزی باعث درد مزمن زانو می‌شود.

درمان زانودرد مزمن

هر یک از علل زمینه‌ای زانو درد مزمن، نوع خاصی از درمان را دارد. این درمان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی می‌تواند به کاهش درد و التهاب در مفصل کمک کند. در صورتی‌که عضلات اطراف مفصل زانو فرد ضعیف باشد فیزیوتراپی می‌تواند به تقویت این مفاصل کمک کند تا فرد بتواند وزن را به‌خوبی تحمل کند و مشکلات حرکتی کمتری داشته باشد. فیزیوتراپی زانو همچنین می‌تواند به ایجاد تعادل در فرد کمک کند و بر روی راه‌رفتن فرد تأثیر بگذارد و آن را اصلاح کند.

دارودرمانی

داروهای مختلفی وجود دارد که توسط پزشک متخصص تجویز می‌شود، این داروها از مسکن‌های معمولی تا کورتیکواستروئیدها را شامل می‌شود.

عمل جراحی

در دسته روش‌های درمانی تهاجمی 3 نوع اصلی وجود دارد:

• آرتروسکوپی: در این روش جراحی بعد از ایجاد چند شکاف کوچک در پوست اطراف زانو، جراح دوربینی کوچک را برای تصویربرداری از آسیب زانو به زیرپوست می‌برد و توسط ابزارهای برش و ترمیم آسیب زانو را ترمیم می‌کند. این روش نسبت به روش‌های تهاجمی دیگر دارای درجه کمتر تهاجمی است.
• استئوتومی: در این روش استخوان‌ها برش داده می‌شوند و بعد از اصلاح، بار دیگر به هم وصل خواهند شد. این روش را بیشتر بر روی افراد جوان مورداستفاده قرار می‌گیرد.
• جایگزین‌کردن زانو: در این روش برای ترمیم زانو، ساختارهای مختلف زانو برش داده می‌شود و با ایمپلنت‌های مصنوعی جایگزین می‌گردد.

تزریقات

گاهی تزریق دارو به‌صورت مستقیم به مفصل توصیه می‌گردد. برخی از این تزریقات شامل:

کورتیکواستروئید: تزریق داروی کورتیکواستروئید می‌تواند به کاهش علائم فرد کمک کند. البته تزریق در همه موارد موفقیت‌آمیز نبوده و گاهی تزریق با خطر عفونت همراه است.

مکمل برای لغزندگی مفصل: این مکمل‌ها مواد لغزنده‌ای شبیه مواد طبیعی هستند که توسط مفصل در بدن ساخته می‌شود که در مفصل زانو تزریق می‌شوند و به بهبود حرکت و کاهش زانودرد کمک خواهد کرد.

چشم‌انداز بلند مدت زانودرد مزمن چیست؟

برخی از دردهای زانو، به‌ویژه دردهای ناشی از آرتروز، احتمالاً دائمی خواهند بود. به این دلیل که ساختار زانو آسیب‌دیده است. بدون جراحی یا نوع دیگری از درمان گسترده، فرد ممکن است همچنان درد، التهاب و تورم در زانوی خود احساس کند. چشم‌انداز بلندمدت زانودرد مزمن شامل مدیریت درد، جلوگیری از تشدید درد زانو است.

چگونه می‌توان از درد مزمن زانو جلوگیری کرد؟

فرد می‌تواند از برخی، نه همه، از علل احتمالی زانودرد پیشگیری کند. اما نمی‌تواند از درد مزمن زانو جلوگیری کند. کارهایی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش درد انجام دهید.

اگر زانودرد مزمن فرد به علت استفاده بیش از حد از آن بدتر شود یا بعد از فعالیت بدنی دردناک‌ترین است، می‌توانید برای کمک به درمان درد تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کنید. این رویکردها عبارت‌اند از:

• قبل از ورزش بدن خود را گرم کنید. قبل و بعد از ورزش عضلات چهار سر ران و همسترینگ خود را کشش دهید. تمرینات کم تأثیر را امتحان کنید. به‌جای تنیس یا دویدن، شنا یا دوچرخه‌سواری را امتحان کنید، یا تمرینات کم ضربه را با تمرینات با ضربه زیاد ترکیب کنید تا به‌زانوهایتان فشار وارد نشود.
• کاهش وزن یکی از راه‌هایی است که می‌تواند به کاهش درد زانو کمک کند.
• فردی که زانودرد را تجربه می‌کند به‌جای دویدن می‌تواند از شیب بالا برود. پایین آمدن از شیب باعث واردشدن نیروی بیش از حد به‌زانو خواهد شد.
• کفش مناسب می‌تواند به درمان مشکلات پا یا راه‌رفتن که ممکن است باعث درد زانو شود کمک کند.

در مجله سلامتی بیمارستان با ما همراه باشید.