سنگ کلیه چیست؟ انواع سنگ های کلیوی و چگونگی تشکیل آن ها

یکی از مشکلات رایج در بین افراد جامعه سنگ کلیه است، در این میان مردان بیشتر از زنان به سنگ ها کلیه مبتلا می شوند؛ ریسک ابتلا به این بیماری در یک مرد حدود 19 درصد و در یک زن تقریبا 9 درصد است.

اگر می خواهید، درباره سنگ های کلیه، چگونگی تشکیل آن ها و یا علائم و راه های درمان این بیماری آشنا شوید، با ما تا آخر این مقاله همراه باشید.

سنگ کلیه چیست؟

سنگ‌های کلیه رسوبات سختی هستند که اغلب به علت افزایش میزان مواد زائد، زیاد شدن غلظت املاح و نمک در ادرار به وجود می‌آیند. ایجاد سنگ‌های کلیوی علل متنوعی دارد و ممکن است در هر جای دستگاه ادراری از کلیه تا مثانه دیده شوند.

سنگ کلیه چگونه تشکیل می شود؟

ادرار دارای مواد زائد مختلفی مانند؛ کلسیم، اگزالات، اورات، سیستین، گزانتین و فسفات است که در آن حل شدند، هنگامی که مقدار زیادی مواد زائد در حجم کمی از ادرار وجود داشته باشد، کریستال‌ ها شروع به شکل گرفتن می کنند و عناصر دیگر را جذب می‌کنند، به هم می‌ پیوندند و بزرگتر می شوند، در نهایت این سنگ ها شکل می‌گیرند.

در بیشتر افراد، داشتن مایع ادرار کافی باعث شستشوی مواد زائد می‌شود، از طرفی مواد شیمیایی در ادرار وجود دارند که از  تشکیل بلور و سنگ توسط این مواد زائد جلوگیری می‌کنند؛ اگر حجم مایع ادرار کم باشد و سطح مواد شیمیایی لازم برای جلوگیری از تشکیل بلور، در ادرار کاهش یابد، شرایط برای تشکیل سنگ های کلیوی فراهم می شود.

بیشتر بخوانید 👈 عمل RIRS چیست؟

انواع سنگ کلیه

انواع مختلفی از سنگ های کلیوی وجود دارد که با تشخیص نوع آن ها می توان به راحتی علت تشکیل سنگ را پیدا و آن را درمان کرد و از بروز مجدد سنگ در کلیه پیشگیری کرد.

سنگ اسید اوریکی

این سنگ در فردی ایجاد می‌شود که مایعات کمی می‌نوشد و از طرفی بدنش آب زیادی از دست می‌دهد. همچنین کسانی که غذاهای سرشار از پروتئین می‌خورند یا اسید اوریک خون بالایی دارند هم ممکن است به این نوع سنگ کلیه دچار شوند.

سنگ های کلسیمی

بیشتر سنگ‌های کلیه از جنس کلسیم هستند؛ اُگزالات کلسیم، فسفات کلسیم از جمله این سنگ های هستند.

سنگ سیستینی

این نوع سنگ فقط در افرادی بروز می کند که ماده خاصی به نام سیستین را بیشتر از حد معمول در ادرار دفع می‌کنند.

سنگ استراویتی

این نوع سنگ در واکنش به یک عفونت، مانند عفونت دستگاه ادراری ایجاد می شود. این سنگ‌ها می‌ توانند به سرعت بزرگ شوند و معمولا اندازه بزرگی دارند؛ به همین دلیل حرکت نمی‌کنند و علامت زیادی ندارند.

علائم سنگ کلیه کدامند؟

 سنگ ها تا زمانی که ثابت هستند و به حرکت در نیامده اند، هیچ علامت خاصی ندارند. اما به محض به جریان افتادن آن ها، دردهایی شدید و مداوم در بخش های پایینی شکم یعنی زیر دنده ها، پشت و پهلوها احساس می شود. شدت این درد ها به اندازه سنگ ها بستگی دارد، هرچه سنگ بزرگتر باشد، درد ناشی از آن بیشتر است؛ البته میزان درد با تغییر موقعیت و سرعت حرکت سنگ نیز تغییر می‌کند.

در هنگام ایجاد سنگ علاوه بر درد، علایمی دیگر نیز مشاهده می شود، مانند:

• کم شدن حجم ادرار
• سوزش ادرار
• ادرار صورتی، قرمز تا قهوه ای
• ادرار بد بو و تیره
• احساس نیاز مداوم به دفع ادرار
• تهوع و استفراغ
• تب و لرز در اثر عفونت

علت به وجود آمدن سنگ در کلیه چیست؟

همانطور که در اول مقاله گفتیم، سنگ کلیه به دلیل افزایش بیش از حد موادی مانند کلسیم، اسید اوریک و اُگزالات و کاهش برخی مواد شیمیایی در ادرار تشکیل می شود، علاوه بر این عواملی دیگر در تشکیل سنگ های کلیوی نقش دارند که در زیر به آن ها می پردازیم:

• کمبود آب بدن، غلظت املاح را بالا می برد، این بدین معناست که آب به اندازه کافی برای حل کردن نمک ها و املاح موجود در ادرار وجود ندارد و شرایط برای شکل گیری سنگ های کلیه فراهم می شود.
• مشکلات گوارشی هم می توانند باعث ایجاد سنگ کلیه شوند؛ مثلا اسهال ناشی از بیماری کرون باعث کم آبی بدن، غلیظ شدن ادرار و تشکیل سنگ در کلیه می شود و یا جذب غیر عادی و زیاد اگزالات در روده، باعث زیاد شدن آن در ادرار و شکل گیری سنگ می شود.
• چاقی و اضافه وزن نیز به دلیل تغییر در میزان اسیدی بودن ادرار در ایجاد سنگ کلیه نقش دارد.
• رژیم غذایی نامناسب و کم کاری در مصرف برخی مواد غذایی و یا دریافت بیش از حد برخی مواد غذایی در شکل گیری سنگ های کلیوی تاثیر دارد.
• مصرف خود سرانه برخی از داروها و مکمل های غذایی زمینه را برای ایجاد سنگ فراهم می کند.
• برخی از بیماری ها مانند، رشد غده های پاراتیروئید به صورت غیر عادی، می تواند در تشکیل سنگ نقش داشته باشد.

درمان سنگ کلیه

برای درمان سنگ های کلیه و از بین رفتن آن ها باید اندازه آن را در نظر گرفت:

درمان سنگ های کلیوی ریز

• نوشیدن مایعات و آب فراوان
• مصرف برخی از داروهای غیر نسخه ای با مشورت پزشک
• مصرف داروهای شل کننده عضلات میزنای با تجویز پزشک

درمان سنگ های کلیوی بزرگ

• از بین بردن برخی از سنگ ها با دستگاه امواج صوتی
• جراحی کلیه برای از بین بردن سنگ های بزرگ
• اندوسکوپی برای پیدا کردن سنگ و خرد کردن آن با ابزار مخصوص
• جراحی غده پاراتیروئید در مواقعی که پرکاری آن عامل شکل گیری سنگ های کلیوی است.

بیشتر بخوانید 👈 عمل PCNL چیست؟

جمع بندی

• سنگ های کلیه در اثر افزایش مواد زائد در ادرار به وجود می آید و عوامل دیگری مانند کم آبی، رژیم نامناسب، مصرف برخی از داروها، وجود برخی از بیماری ها، مشکلات گوارشی و چاقی در تشکیل سنگ های کلیوی نقش دارند.
• مصرف مایعات، مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک، جراحی و سنگ شکنی توسط دستگاه از جمله موارد درمانی این سنگ های کلیوی هستند.

منبع : https://www.drsadeghzade.com/ – متخصص ارولوژی